Mới đây, dự thảo về "Chương trình quốc gia phát triển khai thác thuỷ sản hiệu quả, bền vững giai đoạn 2021 - 2030" đã được Tổng cục thuỷ sản trình Bộ NN&PTNT và Chính phủ xem xét thông qua. Chương trình được triển khai thực hiện trên toàn bộ vùng biển Việt Nam và 28 tỉnh/thành ven biển, các nước trong khu vực, các quốc đảo trên Thái Bình Dương, các nước có thoả thuận hợp tác nghề cá với Việt Nam và vùng biển thuộc phạm vi quản lý của Uỷ ban Nghề cá Trung và Tây Thái Binh Dương (WCPFC), Uỷ ban Cá ngừ Ấn Độ Dương,... Thời gian thực hiện từ năm 2021 đến hết 2030.

Mục tiêu của dự thảo là phát triển khai thác hải sản hiệu quả, bền vững, có trách nhiệm, phù hợp với khả năng khai thác cho phép của nguồn lợi thuỷ sản, loại nghề, ngư trường, đa dạng sinh học, môi trường, biến đổi khí hậu góp phần bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. Cụ thể:

Phát triển khai thác thuỷ sản bền vững

Về nguồn lợi thuỷ sản: Xác định trữ lượng, thành phần loài của nguồn lợi thuỷ sản, khu vực phân bổ. Đến năm 2025, xác định và giao được hạn ngạch đánh bắt theo loài đối với cá ngừ; xác định hạn ngạch khai thác đối với vùng lộng và vùng ven bờ.

Về cơ cấu khai thác: Đến năm 2030 giảm số lượng tàu cá khoảng 15% so với năm 2020, còn khoảng 80.000 chiếc. Trong đó, tàu cá vùng lộng, ven bờ khoảng 52.000 chiếc, giảm 21%; tàu cá vùng khơi khoảng 28.000 chiếc, giảm 10%, nghề lưới kéo giảm từ 16% xuống 10% trong cơ cấu nghề khai thác.

Về sản lượng khai thác: sản lượng khai thác thuỷ sản giảm từ 3 - 5% một năm. Đến năm 2030, sản lượng thuỷ sản khai thác giảm còn 2,8 triệu tấn/năm.

Về chuyển đổi nghề khai thác không hiệu quả: Đến năm 2030 chuyển đổi khoảng 5.000 tàu cá làm các nghề xâm hại lớn đến nguồn lợi, môi trường sinh thái sang các nghề thân thiện với môi trường, nguồn lợi và các nghề khác. Chấm dứt nghề khai thác huỷ diệt nguồn lợi, phá hoại môi trường.

Về mô hình khai thác: Đến năm 2025, xây dựng 5 mô hình thí điểm gắn khai thác, dịch vụ nghề cá với du lịch sinh thái tại cảng cá, khu dân cư, góp phần nâng cao đời sống, văn hoá, tinh thần của cộng đồng ngư dân gắn với xây dựng nông thôn mới.

Khai thác hiệu quả

Để khai thác hiệu quả cao, dự thảo đưa ra mục tiêu, đến năm 2030, 100% tàu cá được cung cấp dự báo ngư trường hàng tháng và 80% tàu cá vùng khơi được cung cấp dự báo ngư trường tức thời giúp ngư dân nắm bắt được ngư trường nhanh chóng, tiết kiệm chi phí khai thác.

Việc sử dụng công nghệ, kỹ thuật  tiên tiến trong khai thác và bảo quản sản phẩm sẽ đạt 30% số tàu cá vào năm 2025 và tăng lên 50% vào năm 2030. Từ đó, đặt mục tiêu giảm tổn thất sau thu hoạch xuống dưới 15% đến năm 2025 và dưới 10% đến năm 2030.

Việc liên kết tiêu thụ thuỷ sản khai thác cũng được đặt mục tiêu rõ ràng: đến năm 2025, thành lập 5 chợ đầu mối bán đấu giá hải sản tại 5 Trung tâm nghề cá lớn, thành lập tối thiểu 30 mô hình liên kết chuỗi khai thác - thu mua - bảo quản - tiêu thụ hải sản và tăng lên đến 60 mô hình vào năm 2030.

Chấm dứt khai thác IUU

Nhằm hướng tới khai thác hải sản đảm bảo an toàn, có trách nhiệm và tuân thủ các quy định và hội nhập quốc tế, mục tiêu cụ thể dự thảo đưa ra bao gồm:

- Đến năm 2025 hoàn thiện đủ và số hoá cơ sở dữ liệu phục vụ quản lý khai thác thuỷ sản; nâng cao năng lực, ứng dụng công nghệ số trong quản lý nhà nước về khai thác thuỷ sản.

- Đến năm 2022, 100% tàu cá hoạt động vùng khơi được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và thực hiện giám sát hoạt động trên biển; chấm dứt tình trạng tàu cá khai thác trái phép tại vùng biển nước ngoài, đến năm 2025, chấm dứt tình trạng tàu cá khai thác bất hợp pháp (IUU).

- Giám sát 100% tàu cá và sản lượng thuỷ sản vùng khơi bốc dỡ tại cảng cá và áp dụng Hệ thống truy xuất nguồn gốc thuỷ sản điện tử từ năm 2025.

- Tai nạn tàu cá giảm xuống dưới 1,5 vụ/1000 tàu/năm , giảm 50% so với năm 2020 vào năm 2025 và tiếp tục giảm xuống dưới 1 vụ/1000 tàu/ năm vào năm 2030.

- Đến năm 2030 có 100% thuyền, máy trưởng tàu cá vùng khơi được tập huấn định kỳ các quy định trong nước và quốc tế về khai thác thuỷ sản; 50% lao động khai thác thuỷ sản được hướng dẫn các kỹ năng, quy trình kỹ thuật khai thác, đảm bảo an toàn trên biển.