Vì sao EC Lùi thanh tra lần thứ 5: Cơ hội nào cho Việt Nam gỡ cảnh báo “thẻ vàng”?

Ủy ban châu Âu (EC) đã thông báo lùi thời gian thanh tra lần thứ 5 về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) tại Việt Nam đến cuối năm 2025. Quyết định này dấy lên nhiều quan ngại về nỗ lực gỡ “Thẻ vàng” của ngành thủy sản nước ta. Vậy, đâu là nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự chậm trễ này? Bài viết dưới đây sẽ phân tích dựa trên những thông tin được cung cấp.

1. Kết quả triển khai các khuyến nghị chưa đạt yêu cầu

Theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nguyên nhân chính khiến EC lùi thời gian thanh tra là do “các kết quả triển khai các khuyến nghị vẫn chưa đạt như ý muốn của phía EC” trong lần làm việc trực tuyến vào tháng 1/2025. Điều này cho thấy, dù Việt Nam đã có những động thái nhất định, nhưng vẫn chưa đủ để thuyết phục EC về sự chuyển biến thực chất trong công tác chống IUU.

2. Tình trạng vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp vẫn tiếp diễn

Một yếu tố quan trọng khác là tình hình vi phạm khai thác IUU vẫn diễn biến phức tạp. Từ đầu năm đến hết tháng 4/2025, đã có 9 vụ việc với 36 ngư dân Việt Nam bị bắt giữ tại vùng biển các nước láng giềng như Thái Lan, Malaysia và Indonesia. Đặc biệt, vụ việc tàu cá KG-95441-TS của tỉnh Kiên Giang bị Thái Lan bắt giữ vào ngày 24/02/2025 được đánh giá là “nghiêm trọng và là một trong những lý do chính” khiến EC quyết định lùi lịch thanh tra. Những vụ việc này cho thấy tình trạng tàu cá Việt Nam xâm phạm vùng biển nước ngoài vẫn chưa được kiểm soát hiệu quả.

3. Yêu cầu báo cáo tiến độ cụ thể trước tháng 9/2025

EC không hoàn toàn đóng lại cơ hội gỡ “Thẻ vàng” cho Việt Nam. Việc yêu cầu Việt Nam gửi báo cáo tiến độ về thực hiện chống đánh bắt IUU trước ngày 15/9/2025 cho thấy EC vẫn theo dõi sát sao những nỗ lực của Việt Nam. Nếu báo cáo cho thấy “sự tiến triển giải quyết các tồn tại nêu trên”, EC sẽ tiến hành đợt thanh tra lần thứ 5 vào cuối năm 2025. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội để Việt Nam chứng minh quyết tâm và hành động thực tế trong việc khắc phục các tồn tại.

4. Các tồn tại cần tập trung khắc phục

Phía EC đã chỉ rõ những tồn tại mà Việt Nam cần tập trung giải quyết, bao gồm:

• Kiểm soát hoạt động tàu cá trên biển và tại cảng: Việc giám sát chặt chẽ hành trình, hoạt động khai thác của tàu cá vẫn là một bài toán khó.

• Xử lý các hành vi ngắt kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS): Tình trạng tàu cá cố tình vô hiệu hóa VMS để khai thác trái phép vẫn diễn ra.

• Vượt ranh giới cho phép khai thác: Việc tàu cá xâm phạm vùng biển nước ngoài gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và nỗ lực chống IUU của Việt Nam.

• Tình trạng vi phạm khai thác ở vùng biển nước ngoài: Đây là một trong những ưu tiên hàng đầu mà EC yêu cầu Việt Nam phải giải quyết triệt để.

>>Xem thêm:

Quyết tâm gỡ “Thẻ vàng” EC, Bình Định mạnh tay loại bỏ “ung nhọt” khai thác hải sản bất hợp pháp

“Gỡ nút thắt” cấp phép khai thác thủy sản: Quảng Ninh về đích ngoạn mục!

5. Nỗ lực cấp bách từ phía Việt Nam

Trước tình hình trên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có những động thái quyết liệt. Bộ đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ và đề xuất các giải pháp nhằm ngăn chặn, xử lý triệt để tình trạng tàu cá vi phạm khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài. Các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, trọng tâm từ tháng 5 đến hết tháng 8/2025 đã được đề ra, tập trung vào các nhóm chính:

• Quản lý đội tàu:

  Hoàn tất rà soát, định danh tàu cá trên nền tảng VNeID, kết nối với cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase) và hệ thống giám sát tàu cá (VMS). Siết chặt công tác đăng ký, đăng kiểm, cấp phép khai thác.

• Kiểm soát hoạt động tàu cá:

  Tăng cường kiểm tra, kiểm soát và xử lý nghiêm tàu cá vi phạm tại cảng cá, giám sát tàu rời và cập cảng, thực hiện truy xuất nguồn gốc điện tử (eCDT).

• Truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác:

  Quản lý chặt chẽ các cơ sở thu mua thủy sản. Đảm bảo chỉ mua sản phẩm từ tàu đã bốc dỡ tại cảng đúng quy định.

• Thực thi pháp luật, xử lý vi phạm:

  Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định về mua bán,. Chuyển nhượng tàu cá, cũng như các cơ sở công chứng vi phạm.

Việc EC lùi thời gian thanh tra IUU đến cuối năm 2025 là một tín hiệu đáng lo ngại. Phản ánh những thách thức không nhỏ mà Việt Nam đang phải đối mặt trong cuộc chiến chống khai thác hải sản bất hợp pháp. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để Việt Nam có thêm thời gian củng cố và triển khai các biện pháp một cách hiệu quả hơn. Sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành, địa phương và ý thức trách nhiệm của cộng đồng ngư dân là yếu tố then chốt để Việt Nam có thể đạt được những chuyển biến tích cực, thuyết phục EC. Hướng tới mục tiêu gỡ bỏ “Thẻ vàng” vào cuối năm 2025.

—————————–

CÔNG TY TNHH THÔNG TIN HÀNG HẢI SEACOM
Địa chỉ: Detech Tower Số 8, Tôn Thất Thuyết, Mỹ Đình 2, Nam Từ Liêm, Hà Nội
Hotline: 0888454222
Email: seacomcontact@gmail.com
Facebook: Công ty TNHH Thông tin Hàng hải Seacom
Tik Tok: Seacom Communication
Zalo: SEACOM