CÔNG NGHỆ VỆ TINH HIỆN ĐẠI XOÁ TAN NỖI LO KHÔNG THỂ XUẤT KHẨU CỦA NGƯ DÂN

Sau hơn 7 năm bị Ủy ban châu Âu (EC) rút “thẻ vàng”, Việt Nam đang bước vào giai đoạn quyết định để khôi phục xuất khẩu thủy sản sang EU. Trong nỗ lực đó, liên lạc vệ tinh trở thành “chìa khóa vàng” giúp duy trì kết nối hàng hải, ổn định dữ liệu VMS liên tục và hỗ trợ chống IUU. Đây không chỉ là giải pháp công nghệ mà còn là chiến lược quốc gia để khẳng định năng lực quản lý nghề cá minh bạch, hiện đại.

1. Thẻ vàng IUU – “nút thắt” xuất khẩu của thủy sản Việt Nam

Tháng 10/2017, Ủy ban châu Âu (EC) cảnh báo Việt Nam bằng “thẻ vàng IUU” vì chưa kiểm soát chặt hoạt động khai thác bất hợp pháp. Từ đó, hơn 40 lô hàng thủy sản Việt Nam bị giữ lại hoặc chậm thông quan mỗi tháng. Khiến chi phí xuất khẩu tăng 10–15%.

Theo Hiệp hội VASEP, kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang EU đang giảm. Nguyên nhân chính vẫn nằm ở việc chưa đảm bảo truyền dữ liệu giám sát hành trình (VMS) ổn định. Đặc biệt ở tàu cá hoạt động xa bờ. Việt Nam hiện có hơn 90.000 tàu cá, trong đó hơn 30.000 tàu dài trên 15 mét bắt buộc phải lắp thiết bị VMS. Tuy nhiên, theo báo cáo của Tổng cục Thủy sản, khoảng 15% tàu thường xuyên mất tín hiệu VMS từ 10 giờ trở lên. Chủ yếu khi hoạt động ở vùng biển Trường Sa. DK1 hoặc giáp ranh Indonesia – nơi không có sóng di động.

Những “vùng trắng liên lạc” này khiến cơ quan quản lý khó xác thực hành trình. Làm gián đoạn dữ liệu gửi về trung tâm. Gây lo ngại trong đánh giá của EC. Đây chính là lý do vì sao công nghệ liên lạc vệ tinh được xem là bước ngoặt quan trọng để khắc phục lỗ hổng kỹ thuật này.

2. Hệ thống VMS kết hợp liên lạc vệ tinh và bài toán kết nối hàng hải xuyên biên giới

Hệ thống Vessel Monitoring System (VMS) được Bộ NN&PTNT triển khai từ năm 2019, cho phép theo dõi vị trí, tốc độ, và trạng thái hoạt động của tàu cá theo thời gian thực. Dữ liệu này được gửi về Trung tâm giám sát nghề cá quốc gia (VNFishbase) và 28 tỉnh, thành ven biển.

Tuy nhiên, trên thực tế, hơn 60% tín hiệu VMS hiện vẫn phụ thuộc vào sóng GSM hoặc 3G/4G ven bờ. Khi tàu vượt quá 40–50 hải lý, tín hiệu lập tức mất kết nối. Dữ liệu giám sát hành trình chỉ thực sự có giá trị khi được truyền liên tục. Nếu 5–6 giờ mất tín hiệu, việc chứng minh tàu không vượt ranh giới vùng biển quốc tế trở nên vô cùng khó.

Để đáp ứng yêu cầu của EC, dữ liệu hành trình cần được cập nhật liên tục tối thiểu 4 giờ/lần. Không gián đoạn quá 10 giờ. Đây là điều mà công nghệ mặt đất gần như không thể đáp ứng. Đặc biệt ở các vùng biển xa hơn 200 hải lý.

Do đó, liên lạc vệ tinh trở thành giải pháp duy nhất giúp VMS hoạt động ổn định và xuyên suốt. Đây yếu tố cốt lõi trong hỗ trợ chống IUU. Minh bạch hóa nguồn gốc khai thác.

3. Bài học từ các quốc gia khu vực: khi “công nghệ vệ tinh” thay đổi cục diện

Kinh nghiệm từ các quốc gia Đông Nam Á cho thấy, đầu tư cho liên lạc vệ tinh mang lại lợi ích kép. Vừa bảo vệ ngư dân, vừa nâng cao vị thế xuất khẩu.

• Philippines: Năm 2021, chính phủ đầu tư 15 triệu USD để trang bị 5.000 thiết bị VMS vệ tinh cho tàu xa bờ. Sau 18 tháng, số vụ vi phạm vùng biển nước ngoài giảm 72%. EC chính thức gỡ cảnh báo IUU năm 2022.
• Indonesia: Áp dụng công nghệ vệ tinh Inmarsat kết hợp bản đồ AIS. Cho phép giám sát hơn 6.000 tàu cùng lúc. Kết quả, dữ liệu hành trình đạt độ chính xác 99,5%. Giúp minh bạch hóa toàn bộ chuỗi cung ứng thủy sản.
• Thái Lan: Triển khai hệ thống VMS vệ tinh toàn quốc từ 2019. Sau 4 năm, doanh thu xuất khẩu sang EU tăng trở lại 25%.

Những mô hình này cho thấy, liên lạc vệ tinh không còn là lựa chọn, mà là điều kiện tiên quyết nếu Việt Nam muốn sớm gỡ thẻ vàng IUU. Hiện, Bộ NN&PTNT đang phối hợp với Bộ TT&TT nghiên cứu chuẩn hóa giao thức VMS vệ tinh. Tích hợp đồng bộ dữ liệu giữa tàu cá, cảng cá và trung tâm điều hành quốc gia. Bước tiến quan trọng để Việt Nam đạt yêu cầu của EC trong kỳ thanh tra tháng 10/2025.

4. Khi công nghệ trở thành “vũ khí chiến lược” trong cuộc chiến chống IUU

Tại Phiên họp thứ 14,15,16 của Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU (tháng 9-10/2025) Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh: việc ứng dụng hệ thống giám sát hành trình VMS, dữ liệu vệ tinh chính là nền tảng then chốt để đưa nghề cá Việt Nam hướng đến minh bạch, truy xuất và an toàn.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Việt Nam hiện có hơn 30.000 tàu cá xa bờ được kết nối vào hệ thống VMS. Cho phép giám sát 24/7 và cảnh báo tự động khi có dấu hiệu vượt ranh giới vùng biển. Một số địa phương như Bình Định, Quảng Ngãi, Nghệ An đã thử nghiệm mô hình “ngư dân số”. Nơi liên lạc vệ tinh được kết hợp với ứng dụng điện tử để ghi nhật ký khai thác. Báo cáo sản lượng và nhận tin dự báo thời tiết theo thời gian thực.

Bên cạnh đó, cơ quan chức năng đang phát triển nền tảng phân tích dữ liệu biển quốc gia. Sử dụng thông tin từ vệ tinh quỹ đạo thấp (LEO) để xác định mật độ tàu. Phát hiện vùng khai thác bất thường. Đây là bước chuyển từ quản lý truyền thống sang quản lý dựa trên dữ liệu số. Giúp Nhà nước vừa bảo vệ ngư trường, vừa hỗ trợ ngư dân tuân thủ quy định quốc tế. Khi công nghệ vệ tinh và kết nối hàng hải được đồng bộ, Việt Nam có thể tiến gần hơn tới mục tiêu gỡ thẻ vàng IUU. Đồng thời khẳng định vị thế quốc gia biển số trong khu vực.

5. Seacom và hướng đi số hoá ngành thuỷ sản bằng hệ thống liên lạc vệ tinh

Bên cạnh các dịch vụ quốc tế như Iridium hay Inmarsat, các doanh nghiệp Việt Nam đang phát triển giải pháp liên lạc vệ tinh nội địa. Tối ưu chi phí cho ngư dân nhưng vẫn đáp ứng chuẩn EC.

Tiêu biểu là Seacom, tự hào là đơn vị tiên phong trong công nghệ liên lạc vệ tinh chuyên dụng cho ngư dân, chi phí hợp lý. Các dòng sản phẩm như:

• Seacom S, giải pháp liên lạc vệ tinh. Nhắt tin, gọi điện, truy cập internet mọi lúc mọi nơi. Được thiết kế phù hợp với điều kiện khắc nghiệt của ngư trường Việt Nam. 

Thiết bị đều củng cố tính toàn vẹn của nhật ký điện tử, tạo nền cho truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Điều kiện quan trọng để nuôi dưỡng nghề cá có trách nhiệm và bền bỉ chống khai thác IUU.

Không dừng lại ở đó, Seacom đang nghiên cứu và phát triển thế hệ VMS tích hợp liên lạc vệ tinh, tối ưu chi phí cho ngư dân đồng thời đơn giản hóa quản lý – bảo dưỡng. Giải pháp “hai trong một” này được kỳ vọng trở thành bước tiến quan trọng của quá trình hiện đại hóa. Giúp Việt Nam đáp ứng đầy đủ khuyến nghị của EC. Tiến tới gỡ “thẻ vàng” IUU và khẳng định vị thế thủy sản trên thị trường quốc tế.

📞 Nếu bạn cần tư vấn giải pháp, thiết bị liên lạc vệ tinh hãy liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ chi tiết.

>>> Xem thêm:

Thủ tướng chỉ đạo gỡ thẻ vàng IUU trong năm 2025

Seacom S series, giải pháp liên lạc vệ tinh toàn diện

Vì sao mỗi tàu cá cần có VMS ?

—————————–

CÔNG TY TNHH THÔNG TIN HÀNG HẢI SEACOM
Địa chỉ: Detech Tower Số 8, Tôn Thất Thuyết, phường Cầu Giấy, Hà Nội
Hotline: 0888454222
Email: seacomcontact@gmail.com
Facebook: Công ty TNHH Thông tin Hàng hải Seacom
Tik Tok: Seacom Communication
Zalo: SEACOM