AI cảnh báo thiên tai: Bước tiến quan trọng để giảm thiểu rủi ro 

Thiên tai, với nhiều hình thái cực đoan như bão, lũ quét, sạt lở đất, ngày càng trở nên khó lường và gây ra những hậu quả nghiêm trọng tại Việt Nam. Trong bối cảnh đó, việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống cảnh báo sớm đóng vai trò then chốt để giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản. Nhận thức được tầm quan trọng này, Việt Nam đang tích cực ứng dụng khoa học công nghệ. Đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), vào công tác dự báo và cảnh báo thiên tai. Hướng tới một hệ thống cảnh báo toàn diện và hiệu quả.

Thực trạng và thách thức trong dự báo, cảnh báo thiên tai

Hiện nay, trên thế giới, việc dự báo chính xác thời điểm và vị trí cụ thể xảy ra các hiện tượng như lũ quét, sạt lở đất vẫn là một thách thức lớn. Các hệ thống hiện tại chủ yếu tập trung vào cảnh báo nguy cơ trong một khu vực và khoảng thời gian nhất định. Tại Việt Nam, công tác dự báo, cảnh báo sớm cũng đối mặt với nhiều khó khăn:

• Tính khó lường của một số loại hình thiên tai: Bão, áp thấp nhiệt đới có diễn biến phức tạp, thay đổi nhanh chóng.
• Hạn chế về kỹ năng dự báo của mô hình: Sai số dự báo vị trí bão vẫn còn đáng kể.
• Thiếu hụt dữ liệu quan trắc: Đặc biệt là dữ liệu trên Biển Đông.
• Khó khăn trong cảnh báo lũ quét, sạt lở đất chi tiết: Việc cảnh báo đến từng thôn, bản vẫn là một bài toán nan giải.

• Hạn chế về hạ tầng và nhân lực AI: Việc ứng dụng AI đòi hỏi nguồn lực lớn về thông tin, tài chính và đội ngũ chuyên gia.

Ứng dụng AI – Bước đột phá trong hệ thống cảnh báo sớm

Trong bối cảnh đó, việc ứng dụng AI được kỳ vọng sẽ mang lại những bước tiến quan trọng trong công tác dự báo và cảnh báo thiên tai:

• Nâng cao độ chính xác và rút ngắn thời gian cảnh báo: Các mô hình dự báo ứng dụng AI có khả năng phân tích lượng lớn dữ liệu khí tượng thủy văn. Từ đó đưa ra những dự báo chính xác hơn và cảnh báo sớm hơn. Giúp cộng đồng có thêm thời gian ứng phó.
• Hỗ trợ dự báo các hiện tượng bất thường: AI đặc biệt hữu ích trong việc dự báo bão, mưa lớn và các hiện tượng nguy hiểm ít xảy ra theo quy luật. Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia đã bước đầu ứng dụng AI vào mô hình dự báo cường độ bão và cho thấy kết quả khả quan.
• Tăng cường khả năng dự báo thủy văn: AI đang được thử nghiệm để dự báo lũ, ngập lụt dựa trên nhiều yếu tố đầu vào như quan trắc, yếu tố tự nhiên và vận hành hồ chứa.
• Xử lý dữ liệu lớn và đa dạng: AI có khả năng đồng hóa số liệu từ nhiều nguồn khác nhau như vệ tinh, radar, trạm quan trắc bề mặt. Giúp đưa ra cái nhìn toàn diện về tình hình thời tiết và thủy văn.

Việt Nam chủ động “bắt tay” hành động

Thực hiện chủ trương của Đảng và Chính phủ về phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số. Ngành khí tượng thủy văn Việt Nam đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ:

• Hiện đại hóa mạng lưới quan trắc: Tăng cường số lượng và chất lượng các trạm quan trắc khí tượng, thủy văn, hải văn, ưu tiên phát triển các trạm tự động.
• Ứng dụng công nghệ quan trắc tiên tiến: Triển khai radar thời tiết, radar biển, ảnh mây vệ tinh.
• Phát triển công nghệ dự báo hiện đại: Nghiên cứu và ứng dụng các mô hình số phân giải cao, tích hợp yếu tố biến đổi khí hậu.

• Đẩy mạnh hợp tác quốc tế: Trao đổi thông tin, dữ liệu và tiếp nhận công nghệ dự báo tiên tiến từ các nước phát triển.
• Triển khai các đề án, chương trình trọng điểm: Đề án “Cảnh báo sớm trượt, sạt lở đất đá, lũ bùn đá, lũ ống, lũ quét khu vực miền núi trung du Việt Nam” và Chương trình cập nhật phân vùng rủi ro thiên tai.
• Ra mắt các hệ thống hỗ trợ cảnh báo: Hệ thống hỗ trợ cảnh báo mưa lũ và dông, sét. Tiếp nhận Hệ thống hỗ trợ cảnh báo lũ quét Đông Nam Á (SEAFFGS).
• Nâng cao năng lực tính toán: Sử dụng hệ thống siêu máy tính CrayXC40 để thực hiện các bài toán dự báo phức tạp.

Hướng tới hệ thống cảnh báo sớm toàn diện

Mục tiêu cuối cùng là xây dựng một hệ thống cảnh báo sớm toàn diện, hiệu quả. Hoạt động đồng bộ từ trung ương đến địa phương. Theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), một hệ thống cảnh báo sớm cần có 4 thành phần chính:

1. Mạng lưới quan trắc, giám sát, theo dõi khí tượng thủy văn.
2. Hệ thống truyền tải thông tin nhanh chóng.
3. Hệ thống phân tích và dự báo chính xác.
4. Hành động sớm và hiệu quả từ cộng đồng.

Việc ứng dụng AI đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả của cả ba thành phần đầu tiên, cung cấp thông tin kịp thời và chính xác để người dân và các cấp chính quyền có thể chủ động hành động, giảm thiểu rủi ro thiên tai.

Ứng dụng AI trong dự báo và cảnh báo thiên tai là một xu hướng tất yếu và mang lại nhiều tiềm năng to lớn. Dù vẫn còn nhiều thách thức, những nỗ lực và hành động sớm của Việt Nam trong việc “bắt tay” với công nghệ AI đang mở ra một tương lai với hệ thống cảnh báo sớm hiệu quả hơn, góp phần bảo vệ tính mạng, tài sản của người dân và hướng tới một xã hội an toàn, bền vững trước những diễn biến ngày càng phức tạp của thiên tai.

—————————–

CÔNG TY TNHH THÔNG TIN HÀNG HẢI SEACOM
Địa chỉ: Detech Tower Số 8, Tôn Thất Thuyết, Mỹ Đình 2, Nam Từ Liêm, Hà Nội
Hotline: 0888454222
Email: seacomcontact@gmail.com
Facebook: Công ty TNHH Thông tin Hàng hải Seacom
Tik Tok: Seacom Communication
Zalo: SEACOM